De onderzoeksresultaten staan in het artikel 'Barrières bij (kwetsbare) ouderen voor bezoek tandartspraktijk; griepprikmomentum als vindplaats', wat het Nederlands Tijdschrift Tandheelkunde recent publiceerde.
In het najaar van 2019 deden 13 huisartsen uit 3 huisartsenpraktijken in Winschoten waar de griepprik werd aangeboden, mee aan het onderzoek in het kader van mondgezondheid. Het onderzoeksdoel was inzicht te krijgen in hoeverre kwetsbaarheid en/of status van het gebit samenhangen met het bezoeken van een tandheelkundige praktijk en welke barrières oudere (kwetsbare) mensen daarbij ervaren. Er werd een vragenlijst uitgedeeld onder personen die in aanmerking kwamen voor de griepprik in Winschoten. In totaal vulden 1.027 60-plussers de vragenlijst in.
Belang van kwetsbare patiënten bevragen op mondzorg
Mondzorgproblemen komen veelvuldig voor bij kwetsbare oudere mensen die niet meer regelmatig een tandarts, mondhygiënist of tandprotheticus bezoeken. Mondzorgproblemen kunnen in relatie staan tot het ontstaan of aanhouden van de kwetsbaarheid (frailty syndroom) van een persoon. Daarom is het zo belangrijk dat oudere mensen regelmatig naar een mondzorgverlener gaan.
In 2019 bezocht 55% van de 75-plussers tenminste 1x per jaar de mondzorgverlener
Het aandeel 65-plussers van de totale Nederlandse bevolking neemt naar verwachting toe; van 19% in 2019 naar 26% in 2040, waarbij eenderde dan 80+ is. In Nederland bezocht in 2019 73% van de 65-75 jarigen en 55% van 75+ tenminste een maal per jaar een mondzorgverlener. Tegelijkertijd neemt het percentage ouderen dat een huisarts bezoekt juist toe als men ouder wordt; 76% van de 65 tot 75-jarigen en 84% van de 75+-ouderen. Kwetsbare ouderen zien de huisarts dus vaker en de mondzorgverlener minder vaak naarmate ze ouder worden.
Belangrijkste onderzoeksconclusies
Van de 1.027 60-plussers die de vragenlijst invulden, bezocht 60-80% recent een tandheelkundige praktijk. De status van het gebit bleek doorslaggevend voor het niet-bezoeken van een tandheelkundige praktijk waarbij mensen met een kunstgebit/zonder eigen tanden vaker niet naar de praktijk gingen dan personen met een nog (deels) eigen gebit. Het maken van een afspraak met een mondzorgverlener, de kosten en de dienstverlening zijn genoemde barrières om langer dan een jaar een praktijk niet te bezoeken. De staat van het gebit beïnvloedt welke barrière(s) het meest wordt genoemd. Als meer mensen hun eigen tanden (gedeeltelijk) behouden, zal uitval uit de mondzorg onder oudere mensen waarschijnlijk in de toekomst gaan afnemen.
Leeftijd, opleidingsniveau, gebitsstatus en mate kwetsbaarheid belangrijke factoren
Er bleken tijdens het onderzoek significante verschillen te zijn in leeftijd, opleidingsniveau, status van het gebit en kwetsbaarheid tussen personen die tot een jaar terug een mondzorgverlener hadden bezocht en personen die dat niet hadden gedaan. Opvallend was dat de groep die langere tijd niet bij een mondzorgpraktijk was geweest een hogere leeftijd had dan die wel was geweest. Een hogere leeftijd, lager opleidingsniveau, edentate gebitsstatus (geen eigen tanden meer) en hogere mate van kwetsbaarheid waren afzonderlijk geassocieerd met het vaker niet-bezoeken van een mondzorgverlener, waarvan de gebitsstatus veruit de meest genoemde reden bleek voor het niet-bezoek. Ook bleek dat kwetsbare personen in de voorafgaande 12 maanden minder een mondzorgpraktijk had bezocht dan niet-kwetsbare personen; 40% van matig tot ernstig kwetsbare personen was langer dan een jaar niet bij een praktijk geweest.
Bijvangst van het onderzoek; griepprikvaccinatie blijkt goed momentum
Griepprikvaccinatie in de huisartsenpraktijk blijkt een goed moment om in contact te komen met oudere kwetsbare mondzorgmijders. In Nederland werd in 2019 53% van de doelgroep gevaccineerd, waarvan 71% 65-plussers met medische indicatie. Naar schatting ontving ongeveer 71% van de 60-plussers <7100 mensen> uit Winschoten de griepprik. Het vergrijzingspercentage in Winschoten ligt hoger dan in de rest van Nederland (26% versus 19%) waardoor de bevindingen mogelijk niet helemaal representatief zijn voor heel Nederland.
Aanbevelingen uit het onderzoek
Het is belangrijk dat mensen die geen eigen tanden meer hebben, geïnformeerd worden over het belang van een gezonde mond en (preventief) bezoek aan een mondzorgverlener. Mondzorgverleners en andere eerstelijns zorgverleners zouden elkaar kunnen attenderen op een mogelijk kwetsbare (mond)situatie waarin de patiënt zich bevindt. Goede samenwerking tussen de mondzorgverlener en de huisarts is gewenst. Een apotheker zou daarbij ook een rol kunnen spelen. Dit onderzoek laat zien dat griepprik een goed moment kan zijn om het gebruik van de mondzorgverlening onder ouderen in kaart te brengen als huisartsen en mondzorgverleners daarbij samen optrekken. Bijvoorbeeld als tandartsen ook meewerken aan het zetten van de griepprik.
Hoe is jouw contact met mondzorgverleners in de buurt?
Het artikel ‘Belang van je kwetsbare patiënten bevragen op mondzorg’ benadrukt net als het onderzoek in Winschoten het belang van meer multidisciplinaire samenwerking binnen de eerstelijnszorg om tot betere en efficiëntere mondzorg te komen. In dit artikel, dat Zorgadvies Groningen onlangs op haar website publiceerde, vertellen Astrid Talsma en Stella Kroone van de GGD Groningen waar er in de verbinding tussen zorgprofessionals, bijvoorbeeld via geriatrische netwerken, meer winst te behalen is.